Bartoneloza u psa to choroba, którą przenoszą kleszcze i pchły. Chociaż jej przebieg jest zwykle bezobjawowy, to może wywołać m.in. zapalenie wsierdzia.
Bartoneloza u psa
Bartoneloza to choroba najbardziej znana jako czynnik wywołujący chorobę kociego pazura u ludzi. Badania potwierdziły, że bakterie z rodzaju Bartonella występują również u psów – najczęściej są to B. vinsonii subsp. berkhoffii, B. henselae, B. clarridgeiae, B. washoensis, B. elzabetae oraz B. quintana.
Rezerwuarem bakterii Bartonella są nie tylko koty i psy, ale także króliki, myszy, szczury, nornice, szopy, kojoty, sarny oraz bydło.
W ciągu ostatnich kilku dekad liczba badań nad bakteriami z rodzaju Bartonella znacząco wzrosła. Obecnie wiadomo już znacznie więcej o wektorach tej choroby u psów, objawach zakażenia oraz skutecznych metodach leczenia.
Jak dochodzi do zarażenia bartonelozą u psów?
Psy mogą zarazić się bartonelozą poprzez kontakt z pchłami lub kleszczami. Według dostępnych danych kleszcze z gatunku Ixodes ricinus (kleszcz pospolity) mogą jednocześnie przenosić Bartonella spp., Borrelia burgdorferi sensu lato oraz pierwotniaki Babesia spp. Ponieważ wszystkie te drobnoustroje są chorobotwórcze również dla ludzi, kleszcze pospolite odgrywają kluczową rolę w przenoszeniu chorób między zwierzętami a ludźmi.
Bakterie Bartonella dostają się do organizmu psa najczęściej poprzez spożycie odchodów pchły kociej (rzadziej w wyniku ugryzienia przez pchłę) lub wkłucie zakażonego kleszcza. Po przedostaniu się do krwioobiegu bakterie krążą przez 3–4 dni, a następnie przylegają do komórek śródbłonka naczyń krwionośnych. Po kilku kolejnych dniach wnikają do erytrocytów, gdzie zaczynają się namnażać. Po pewnym czasie proces ten spowalnia i stabilizuje się.
Co ciekawe, bakterie nie powodują rozpadu zakażonych komórek, a zainfekowane erytrocyty mogą zostać usunięte z organizmu. Prawdopodobnie z tego powodu zarówno u psów, jak i kotów choroba najczęściej przebiega w sposób subkliniczny. U niektórych zwierząt może jednak dojść do przewlekłego zakażenia, trwającego miesiące, a nawet lata.
Warto podkreślić, że bakterie z rodzaju Bartonella mają skłonność do zasiedlania dobrze unaczynionych tkanek, takich jak zastawki serca, wątroba, śledziona oraz łożyska naczyniowe skóry. Nagromadzenie bakterii w tych obszarach może prowadzić do wystąpienia konkretnych objawów chorobowych.
Objawy bartonelozy u psa
Zakażenie bartonelozą może wywoływać u psów różne objawy, w zależności od tego, który narząd został zaatakowany przez bakterie.
U psów, u których doszło do zapalenia wsierdzia lub mięśnia sercowego, często rozwija się zastoinowa niewydolność serca. W badaniu klinicznym zazwyczaj stwierdza się szmery sercowe, kaszel, trudności z oddychaniem oraz mniej specyficzne objawy, takie jak gorączka i apatia.
U psów, u których wystąpiło zapalenie naczyń krwionośnych i anemia hemolityczna, mogą pojawić się bladość błon śluzowych, osłabienie, wzmożone pragnienie oraz wielomocz.
Psy z zapaleniem śluzówki nosa mogą mieć przewlekły katar, krwawe wypływy z nosa oraz trudności w oddychaniu.
W przypadku zapalenia błony naczyniowej przedniego odcinka oka objawy mogą obejmować zaczerwienienie oczu, światłowstręt, mrużenie powiek, nadmierne łzawienie oraz problemy ze wzrokiem.
Do typowych objawów ogólnoustrojowych bartonelozy należą:
- Gorączka
- Apatia
- Utrata apetytu
- Spadek masy ciała
Rozpoznanie
Rozpoznanie bartonelozy u psów może sprawiać trudności, szczególnie gdy choroba przebiega subklinicznie i powoduje niezbyt nasilone, występujące czasowo objawy.
W rozpoznaniu lekarz weterynarii połączy informacje uzyskane z wywiadu, ustalając czy pies mógł być eksponowany na wektory bakterii; badania klinicznego oraz wyniku posiewu mikrobiologicznego z krwi lub testu serologicznego albo łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR).
Leczenie: czy bartoneloza u psów jest uleczalna?
Jak w przypadku każdej choroby, o sposobie leczenia psa zawsze decyduje lekarz weterynarii. U psów, u których objawy są słabo wyrażone, a choroba została potwierdzona, lekarz może zalecić obserwację, ponieważ w niektórych przypadkach objawy mogą ustąpić samoistnie.
W leczeniu klinicznej postaci bartonelozy zazwyczaj stosuje się terapię skojarzoną, opartą na połączeniu antybiotyków. Opiekun psa powinien jednak wiedzieć, że całkowite wyleczenie może nie być możliwe, ponieważ Bartonella to bakteria, która ukrywa się wewnątrz komórek psa. Leki mogą ograniczyć bakteriemię, złagodzić objawy i poprawić jakość życia zwierzęcia, ale bakteria może pozostać w organizmie na stałe.
U psów, u których potwierdzono zapalenie wsierdzia, leczenie jest trudniejsze, a rokowania mniej korzystne.
Profilaktyka: Jak zabezpieczyć psa
Nawet wyleczony pies może ponownie zarazić się bartonelozą, dlatego kluczowe jest profilaktyczne zabezpieczanie go przed pasożytami zewnętrznymi – zwłaszcza kleszczami i pchłami.
Wybór odpowiedniej metody ochrony powinien być skonsultowany z lekarzem weterynarii. W sklepach zoologicznych oraz lecznicach weterynaryjnych dostępne są m.in.:
- Krople spot-on;
- Tabletki doustne;
- Obroże przeciwkleszczowe.
Czy możliwa jest choroba kociego pazura od psa?
Jak wskazują źródła naukowe, choroba kociego pazura – najczęściej występująca postać bartonelozy – może potencjalnie zostać przeniesiona na człowieka również w wyniku pogryzienia przez zakażonego psa. Czynnikiem etiologicznym są Bartonella henselae oraz prawdopodobnie także B. clarridgeiae i B. quintana.
W miejscu ukąszenia u człowieka, w ciągu 3–10 dni, pojawiają się grudki, które z czasem przekształcają się w pęcherzyki, a następnie strupy. Po 1–3. tygodniach dochodzi do jednostronnego powiększenia okolicznych węzłów chłonnych.
Mimo że choroba najczęściej przebiega subklinicznie, u niektórych osób mogą wystąpić powikłania neurologiczne, dermatologiczne, a także problemy z wątrobą, śledzioną i płucami. W niektórych przypadkach może również dojść do zapalenia siatkówki i nerwu wzrokowego.
