Zapalenie ucha u psa to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób w gabinetach weterynaryjnych. Szacuje się, że nawet co piąty pies w ciągu życia doświadcza stanu zapalnego przewodu słuchowego, a u wielu zwierząt schorzenie powraca regularnie. To nie tylko bolesna dolegliwość, lecz także problem, który — pozostawiony bez leczenia — może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak utrata słuchu, przewlekłe zapalenia czy zakażenia głębszych struktur ucha.
Zapalenie ucha u psa nie jest błahostką. To schorzenie, które rozwija się szybko, boleśnie i często nawraca, jeśli nie zostanie prawidłowo zdiagnozowane i leczone. Wczesne rozpoznanie objawów i szybka konsultacja z lekarzem weterynarii to klucz do skutecznej terapii i komfortu życia naszego pupila.
Co to jest zapalenie ucha u psa? (Otitis externa, media, interna)
Zapalenie ucha u psa to stan zapalny obejmujący jedną z trzech części ucha: zewnętrzną, środkową lub wewnętrzną. W zależności od lokalizacji proces chorobowy różni się objawami, stopniem ryzyka oraz koniecznym leczeniem. Choć większość przypadków dotyczy ucha zewnętrznego, nieleczony stan zapalny może stopniowo przenosić się głębiej, prowadząc do dużo poważniejszych powikłań.
Zapalenie ucha zewnętrznego (Otitis externa) — najczęstsza forma choroby
Jest to najczęściej występująca forma choroby i obejmuje stan zapalny skóry oraz tkanek przewodu słuchowego. Do rozwoju zapalenia prowadzą zazwyczaj:
- infekcją bakteryjną lub grzybiczą,
- gromadzeniem się wilgoci,
- alergiami,
- obecnością pasożytów,
- ciałem obcym lub nadmiarem woskowiny.
Psy o długich, opadających uszach oraz te cierpiące na alergie skórne są szczególnie podatne na tę dolegliwość. Objawy obejmują świąd, drapanie, potrząsanie głową, zaczerwienienie przewodu słuchowego oraz obecność ciemnej, często nieprzyjemnie pachnącej wydzieliny.
Zapalenie ucha środkowego (Otitis media)
Zapalenie ucha środkowego dotyczy przestrzeni za błoną bębenkową. Często rozwija się jako powikłanie nieleczonego zapalenia ucha zewnętrznego, które z czasem uszkadza błonę bębenkową lub prowadzi do jej perforacji.
Charakterystyczne objawy zapalenia ucha środkowego:
- nasilony ból,
- wrażliwość na dotyk okolicy głowy,
- pogorszenie słuchu,
- wypływ ropny przy perforacji,
- niechęć do jedzenia z powodu bólu przy żuciu.
Jest to stan wymagający pilnej konsultacji weterynaryjnej, ponieważ rozwój infekcji w tej części ucha może powodować trwałe konsekwencje.
Zapalenie ucha wewnętrznego (Otitis interna)
To najpoważniejsza forma zapalenia, dotycząca struktur odpowiedzialnych za słuch i równowagę. Najczęściej jest następstwem długo utrzymującego się zapalenia ucha środkowego, które nie zostało odpowiednio leczone.
Objawy zapalenia ucha wewnętrznego obejmują:
- zaburzenia równowagi,
- przechylanie głowy na jedną stronę,
- oczopląs (mimowolne ruchy oczu),
- zaburzenia koordynacji,
- możliwą utratę słuchu.
To stan nie tylko bolesny, ale potencjalnie zagrażający zdrowiu neurologicznemu psa, dlatego wymaga natychmiastowej diagnostyki i agresywnej terapii.
Które rasy psów są podatne na wystąpienie zapalenia uszu?
Zapalenie ucha dotyka często psów o długich, zwisających uszach. Są na nie podatne zwłaszcza rasy, które lubią pluskać się w kałużach np. spaniele, golden retrievery, labradory czy nowofundlandy.
Psom, które cierpią na alergię pokarmową, atopowe zapalenie skóry, a także tym, które są narażone na atak pasożytów, grozi również zapalenie zewnętrznych kanałów słuchowych. Dodatkowo podrażnienie i stan zapalny ucha mogą być spowodowane obecnością ciała obcego, nagromadzeniem woskowiny lub niewłaściwą pielęgnacją uszu.
Jak rozpoznać zapalenie ucha u psa?
Zapalenie ucha u psa rozwija się stopniowo i daje szereg charakterystycznych sygnałów, które uważny opiekun może zauważyć bardzo wcześnie. Objawy dotyczą zarówno wyglądu samego ucha, jak i zachowania zwierzęcia. Im szybciej zostaną rozpoznane, tym mniejsze ryzyko rozwinięcia się powikłań lub przejścia infekcji na głębsze struktury ucha.
Objawy widoczne gołym okiem
Zaczerwienienie przewodu słuchowego
Ściany kanału słuchowego stają się wyraźnie podrażnione, intensywnie różowe lub czerwone. To efekt stanu zapalnego oraz odpowiedzi immunologicznej skóry na infekcję lub podrażnienie.
Obrzęk ucha
Ucho może być nabrzmiałe, grubsze, a nawet ciepłe w dotyku. Obrzęk powoduje zwężenie przewodu słuchowego, co dodatkowo nasila dyskomfort i utrudnia wentylację ucha.
Brązowa lub ciemna wydzielina o nieprzyjemnym zapachu
To jeden z najbardziej typowych objawów zapalenia ucha. Wydzielina może mieć konsystencję od lepkiej po mazistą, a jej intensywny zapach wynika z obecności bakterii lub drożdżaków. Czasem pojawia się nawet tłusty, brunatny osad przypominający fusy lub woskowinę o zmienionej barwie.
Objawy behawioralne
Zachowanie psa często zmienia się szybciej niż sam wygląd ucha, dlatego obserwacja pupila jest równie ważna jak oględziny.
Drapanie okolic ucha
Pies intensywnie drapie chorą stronę łapą lub ociera głową o meble i podłoże. Świąd jest jednym z pierwszych sygnałów rozwijającego się stanu zapalnego.
Potrząsanie głową
Zwierzę regularnie i gwałtownie potrząsa głową, próbując pozbyć się dyskomfortu, wydzieliny lub uczucia „zatkanego” ucha.
Nadwrażliwość na dotyk
Dotknięcie okolic ucha może wywołać reakcję bólową – pies odskakuje, odwraca głowę, popiskuje lub napina mięśnie.
Unikanie kontaktu i zmiana nastroju
Niektóre psy stają się apatyczne, wycofane lub nerwowe, zwłaszcza gdy zapalenie powoduje znaczący ból. Zdarza się, że zwierzę chroni głowę, nie pozwala się głaskać i reaguje niechęcią na zabawy, które wymagają ruchów szyją.
Leczenie zapalenia ucha u psa — krok po kroku
Leczenie zapalenia ucha u psa zależy od przyczyny choroby, stopnia zaawansowania stanu zapalnego oraz wyników badań. Najskuteczniejsza terapia zawsze zaczyna się od postawienia trafnej diagnozy — lekarz weterynarii ocenia stan ucha, wykonuje cytologię lub pobiera materiał do dalszych badań, aby określić, czy mamy do czynienia z infekcją bakteryjną, grzybiczą, pasożytniczą czy alergiczną. Dopiero na tej podstawie dobiera odpowiednie leczenie.
Leki stosowane na zapalenie ucha u psa
Krople uszne
To podstawowa forma terapii na zapalenie ucha u psa. Krople zawierają najczęściej kombinację leków przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych, przeciwgrzybiczych lub przeciwpasożytniczych. Aplikowane bezpośrednio do przewodu słuchowego działają miejscowo, dzięki czemu szybko łagodzą objawy oraz zmniejszają ból i świąd.
Antybiotyki
Stosowane są w przypadku zakażeń bakteryjnych potwierdzonych badaniem cytologicznym lub posiewem. Mogą być podawane miejscowo (w kroplach) lub ogólnie (tabletki, zastrzyki), zwłaszcza gdy zapalenie dotyczy głębszych struktur ucha — środkowego lub wewnętrznego.
Leki przeciwgrzybicze
W przypadku infekcji drożdżakami (najczęściej Malassezia) stosuje się preparaty przeciwgrzybicze, które pomagają przywrócić równowagę mikrobiologiczną skóry i eliminować źródło dyskomfortu.
Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe
Zmniejszają obrzęk, łagodzą ból i ograniczają stan zapalny. Mogą występować w postaci kropli usznych, ale również tabletek — szczególnie gdy pies reaguje dużą bolesnością lub infekcja jest rozległa.
Preparaty przeciwpasożytnicze
Stosowane przy obecności świerzbowca usznego lub innych pasożytów. Używa się zarówno kropli usznych, jak i preparatów spot-on, które dodatkowo chronią przed ponownym zakażeniem.
Leczenie przyczynowe — alergie, pasożyty, ciała obce
Samo zaleczenie infekcji często nie wystarcza, jeśli w uchu nadal działa czynnik wywołujący stan zapalny.
Dlatego:
- alergie wymagają modyfikacji diety lub leczenia dermatologicznego,
- pasożyty muszą zostać całkowicie wyeliminowane preparatami przeciwpasożytniczymi,
- ciała obce (np. kłosy traw) muszą zostać bezpiecznie usunięte przez weterynarza,
- nadmiar wilgoci wymaga edukacji opiekuna i zmiany codziennych nawyków pielęgnacyjnych.
Dopiero po usunięciu przyczyny możliwe jest trwałe wyleczenie i zapobieganie nawrotom.
Domowe sposoby: co można, a czego absolutnie NIE robić
Wiele osób szuka domowych metod radzenia sobie z zapaleniem ucha, jednak część z nich może bardziej zaszkodzić niż pomóc. Bezpieczne są tylko działania, które nie ingerują w strukturę ucha i nie wprowadzają nieodpowiednich substancji.
Co można zrobić w domu?
- Delikatnie oczyścić ucho specjalnym preparatem do pielęgnacji uszu dla psów — jeśli zaleci to lekarz weterynarii.
- Usuń nadmiar woskowiny za pomocą płynu przeznaczonego dla zwierząt, który rozpuszcza wydzielinę i nawilża skórę.
- Zadbaj o suchość ucha po kąpieli lub spacerze w deszczu.
Jakie środki są bezpieczne?
- wyłącznie weterynaryjne płyny do higieny uszu,
- preparaty łagodzące oparte na składnikach przeciwgrzybiczych, bakteriobójczych lub nawilżających,
- środki zalecone przez lekarza na czas leczenia.
Czego absolutnie NIE wolno stosować?
- alkoholu,
- olejków eterycznych,
- octu,
- preparatów dla ludzi,
- patyczków higienicznych wkładanych do kanału słuchowego.
Wszystkie te substancje mogą podrażnić ucho, pogłębić stan zapalny, a nawet spowodować uszkodzenie błony bębenkowej. W przypadku bólu, wydzieliny lub silnego świądu domowe działania należy ograniczyć do minimum i zgłosić się do lekarza weterynarii.
Zapalenie ucha u psa – jak długo trwa?
Czas leczenia zależy od rodzaju infekcji, stopnia zaawansowania i reakcji psa na terapię.
- Typowe zapalenie ucha zewnętrznego leczy się zazwyczaj 7–14 dni.
- Przewlekłe lub nawracające zapalenia mogą wymagać nawet kilku tygodni terapii oraz działań dodatkowych (np. dietetycznych).
- Jeśli zapalenie objęło ucho środkowe lub wewnętrzne — leczenie może być długotrwałe i bardziej intensywne.
Najważniejsze jest kontynuowanie terapii zgodnie z zaleceniami lekarza, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej.
Czy zapalenie ucha u psa może przejść samo?
W zdecydowanej większości przypadków — nie.
Zapalenie ucha jest procesem, który z reguły pogłębia się bez leczenia, ponieważ:
- bakterie i drożdżaki nadal się namnażają,
- świąd powoduje drapanie, które pogarsza stan zapalny,
- wydzielina gromadzi się i zamyka przewód słuchowy,
- infekcja może przejść do ucha środkowego i wewnętrznego.
Niepodjęcie leczenia może prowadzić do poważnych powikłań: uszkodzenia błony bębenkowej, zaburzeń równowagi czy nawet trwałej utraty słuchu. Dlatego każdy przypadek zapalenia ucha wymaga konsultacji z lekarzem weterynarii.
Podsumowanie
Zapalenie ucha u psa to częsta i bolesna dolegliwość, która bez szybkiej interwencji może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak utrata słuchu czy zakażenie głębszych części ucha. Objawy pojawiają się zarówno w wyglądzie ucha — zaczerwienienie, obrzęk, wydzielina — jak i w zachowaniu psa, który drapie się, potrząsa głową i unika dotyku.
Skuteczne leczenie wymaga właściwej diagnozy, ponieważ przyczyną mogą być bakterie, grzyby, alergie, pasożyty lub ciała obce. Terapia obejmuje najczęściej krople uszne, leki przeciwzapalne oraz działania ukierunkowane na usunięcie źródła problemu. Domowe metody mogą wspierać leczenie, o ile ograniczają się do bezpiecznej pielęgnacji i zaleceń lekarza weterynarii. Ponieważ zapalenie ucha u psa rzadko ustępuje samo, każda niepokojąca zmiana wymaga konsultacji ze specjalistą. Regularna higiena, unikanie nadmiaru wilgoci i szybka reakcja na objawy to najlepsza profilaktyka, która chroni zdrowie i komfort życia psa.
Sprawdź także:
