Co to jest choroba kociego pazura? Jak dochodzi do zakażenia i jak leczyć zainfekowane bakteriami zadrapanie?
Co to jest choroba kociego pazura?
Choroba kociego pazura (Bartoneloza), znana również jako gorączka kociego pazura, to bakteryjne schorzenie, które może dotyczyć zarówno zwierząt, jak i ludzi. Choć nazwa brzmi niegroźnie, w rzeczywistości chodzi o infekcję wywołaną przez bakterie z rodzaju Bartonella henselae (rzadziej Bartonella clarridgeiae). To właśnie one odpowiadają za szereg objawów – od niegroźnych zmian skórnych po poważne powikłania wewnętrzne u osób z osłabioną odpornością. Bakterie te bytują w organizmach różnych zwierząt, w szczególności kotów i przenoszone są przez pchły, które pełnią rolę wektorów zakażenia. W środowisku bakterie te są stosunkowo odporne i potrafią przetrwać we krwi zwierząt przez długi czas. U kota infekcja często przebiega bezobjawowo, co oznacza, że może on stanowić źródło zakażenia, nie wykazując żadnych symptomów choroby.
Jakie zwierzęta przenoszą chorobę kociego pazura?
Najczęstszym nosicielem bakterii Bartonella henselae jest kot – zwłaszcza młody, w wieku poniżej roku lub kot bezdomny. To właśnie te zwierzęta najczęściej mają kontakt z pchłami i innymi pasożytami, które mogą przenosić bakterie między osobnikami.
Oprócz kotów, inne gatunki zwierząt również mogą być nosicielami tej bakterii. Zdarza się, że bakterie Bartonella wykrywa się u psów, królików oraz innych gryzoni. Choć odsetek zachorowań wśród tych gatunków jest znacznie mniejszy, ich obecność w środowisku może zwiększać ryzyko kontaktu z patogenem – zwłaszcza u zwierząt wychodzących lub mających kontakt z dzikimi osobnikami.
Jak dochodzi do zakażenia kota?
U kotów główną rolę w rozprzestrzenianiu się choroby odgrywają pchły, które przenoszą bakterie między zwierzętami. Kiedy kot drapie się lub liże miejsca po ugryzieniach, bakterie dostają się do jego krwiobiegu.
Zdarza się również, że chorobę mogą przenosić kleszcze lub inne pasożyty skórne, choć to wciąż hipoteza badana przez naukowców.
Zakażone zwierzę może przez długi czas nie wykazywać żadnych objawów, stając się bezobjawowym nosicielem. Oznacza to, że mimo braku gorączki czy złego samopoczucia, kot może zarażać inne zwierzęta lub ludzi. Dlatego tak ważna jest regularna profilaktyka przeciwpchelna i kontrola pasożytów – zwłaszcza u młodych lub wychodzących kotów.
Jak choroba przenosi się na człowieka?
Człowiek chorobą kociego pazura zakaża się najczęściej w wyniku zadrapania lub ugryzienia przez kota. Bakterie Bartonella henselae obecne są na pazurach, w ślinie lub w krwi zakażonego zwierzęcia. Kiedy kot poliże ranę lub przez przypadek nas zadrapie, bakterie przedostają się przez uszkodzoną skórę do organizmu.
Początkowo może pojawić się niewielka plamka lub krostka w miejscu zadrapania, która w ciągu kilku dni przekształca się w grudkę lub pęcherzyk z płynem surowiczym. W dalszym etapie dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych w okolicy rany, czemu mogą towarzyszyć objawy ogólne – gorączka, osłabienie czy bóle mięśni.
Na zakażenie szczególnie narażone są:
- osoby z osłabionym układem odpornościowym (np. po przeszczepach, w trakcie leczenia onkologicznego),
- dzieci, które częściej mają kontakt z kotami,
- właściciele młodych lub bezdomnych zwierząt, które nie były objęte profilaktyką pasożytniczą.
Warto pamiętać, że samo posiadanie kota nie jest niebezpieczne – ryzyko zakażenia można niemal całkowicie wyeliminować, dbając o higienę i regularne zwalczanie pasożytów.
Dlaczego choroba kociego pazura jest groźna dla ludzi?
Wykrycie i leczenie choroby kociego pazura jest niezwykle trudne, ponieważ żaden z obecnie dostępnych antybiotyków nie jest w stanie całkowicie wyeliminować bakterii. Nie ma również dostępnej szczepionki przeciwko temu schorzeniu. Jedynym skutecznym sposobem na zmniejszenie ryzyka zachorowania kota na bartonelozę jest ochrona przed pasożytami skórnymi, takimi jak kleszcze i pchły.
Objawy choroby kociego pazura
Większość kotów przechodzi zakażenie bezobjawowo, ale w niektórych przypadkach może dojść do wystąpienia symptomów przypominających infekcję bakteryjną. Wśród możliwych objawów wymienia się:
- gorączkę,
- apatyczne zachowanie i utratę apetytu,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- problemy z sercem (np. zapalenie wsierdzia),
- zaburzenia rozrodu lub przewlekłe zapalenia dziąseł i jamy ustnej.
Objawy te są jednak mało charakterystyczne, dlatego często mylone z innymi chorobami.
Dlaczego kot często nie wykazuje objawów?
Koty posiadają zdolność do bezobjawowego nosicielstwa bakterii Bartonella henselae. Oznacza to, że w ich organizmie bakterie mogą bytować przez długi czas bez wywoływania widocznych objawów choroby. Z tego powodu wykrycie bartonelozy u kota jest trudne. Nie istnieją powszechnie stosowane testy przesiewowe, a samo leczenie nie zawsze jest skuteczne, ponieważ bakterie potrafią ukrywać się wewnątrz komórek organizmu.
Dlatego kluczowe znaczenie ma profilaktyka – regularne zabezpieczanie zwierzęcia przed pchłami i kleszczami, utrzymanie higieny oraz kontrolne wizyty u lekarza weterynarii. To najlepszy sposób, by ograniczyć ryzyko zakażenia zarówno u kota, jak i u jego właściciela.
Objawy choroby kociego pazura u ludzi
Początkowym objawem jest miejscowa reakcja skóry w miejscu, gdzie bakterie dostały się do organizmu. Najpierw pojawia się niewielka plamka lub krostka, która po kilku dniach przekształca się w grudkę, a następnie w pęcherzyk wypełniony płynem surowiczym. Zmiana może być swędząca lub lekko bolesna, ale z reguły goi się samoistnie w ciągu kilkunastu dni.
Ta pozornie niegroźna rana to jednak sygnał, że bakteria Bartonella henselae przedostała się do organizmu i może rozpocząć dalsze namnażanie.
Objawy ogólne organizmu
Kilka dni lub tygodni po zadrapaniu mogą pojawić się objawy ogólnoustrojowe, które wynikają z reakcji układu odpornościowego. Najczęściej są to:
- powiększenie węzłów chłonnych – zwłaszcza w okolicy szyi, pach lub pachwin,
- stan podgorączkowy lub gorączka,
- uczucie osłabienia i zmęczenia,
- bóle mięśni i stawów,
- utrata apetytu,
- bóle głowy i dreszcze.
Węzły chłonne mogą być bolesne i utrzymywać się powiększone nawet przez kilka tygodni. U większości osób choroba kociego pazura ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie bez konieczności intensywnego leczenia.
Powikłania i cięższy przebieg choroby kociego pazura
W nielicznych przypadkach, zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością (np. pacjentów onkologicznych, po przeszczepach, zakażonych HIV), choroba może przybrać cięższy przebieg. Bakterie mogą przedostać się do krwiobiegu i wywołać poważne stany zapalne, takie jak:
- zapalenie wsierdzia (infekcyjne zapalenie serca),
- zakażenia wątroby i śledziony,
- neurologiczne powikłania, np. drgawki, zapalenie mózgu lub opon mózgowych,
- zapalenie oka lub spojówek.
Takie przypadki wymagają specjalistycznej diagnostyki i leczenia antybiotykami w warunkach szpitalnych.
Choroba kociego pazura – leczenie
U wielu osób zakażenie bakteriami z rodzaju Bartonella przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie w ciągu 10 dni, nawet bez leczenia. Jednak w niektórych przypadkach objawy mogą utrzymywać się nawet do 6 miesięcy. Leczenie opiera się na podawaniu antybiotyków, które zwalczają bakterie gram-ujemne. Cięższe przypadki bartonelozy, szczególnie u osób z osłabionym układem odpornościowym, mogą wymagać hospitalizacji.
Jak zapobiegać chorobie kociego pazura?
Choroba kociego pazura to jedno z tych schorzeń, którym zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać, niż je leczyć. Ponieważ bakterie Bartonella henselae przenoszą się głównie przez pasożyty i kontakt z zakażonym zwierzęciem, profilaktyka polega przede wszystkim na utrzymaniu higieny – zarówno u kotów, jak i u ludzi. Dbanie o czystość, kontrolowanie pasożytów i ostrożność przy kontakcie z kotami potrafią niemal całkowicie wyeliminować ryzyko zakażenia.
Profilaktyka u kotów
Podstawą ochrony przed chorobą kociego pazura jest regularne zwalczanie pcheł i kleszczy, które są głównymi nosicielami bakterii Bartonella. Warto stosować preparaty profilaktyczne – krople typu spot-on, obroże lub tabletki przeciwpasożytnicze – dobrane do wieku, masy i trybu życia kota.
Koty wychodzące lub mające kontakt z innymi zwierzętami powinny być systematycznie badane przez lekarza weterynarii, nawet jeśli nie wykazują żadnych objawów choroby. Bartoneloza często przebiega bezobjawowo, dlatego profilaktyczne badania i obserwacja stanu zdrowia są kluczowe.
Nie należy też zapominać o codziennej higienie sierści i środowiska kota – regularne czyszczenie legowisk, zabawek i misek ogranicza ryzyko namnażania pasożytów. Warto także unikać sytuacji, w których kot mógłby wchodzić w kontakt z bezdomnymi zwierzętami, które częściej są nosicielami bakterii.
Profilaktyka u ludzi
Ludzie mogą skutecznie chronić się przed zakażeniem chorobą kociego pazura poprzez proste zasady higieny. Po każdym kontakcie z kotem – zwłaszcza młodym lub bezdomnym – należy dokładnie umyć ręce wodą z mydłem. Jeśli dojdzie do zadrapania lub ugryzienia, ranę trzeba natychmiast zdezynfekować środkiem antyseptycznym i obserwować ją przez kilka dni.
Nie zaleca się pozwalania kotom lizać ran lub otarć skóry, ponieważ w ich ślinie mogą znajdować się bakterie Bartonella. Osoby z obniżoną odpornością (dzieci, kobiety w ciąży, seniorzy) powinny szczególnie unikać kontaktu z bezdomnymi lub agresywnymi zwierzętami.
W przypadku zadrapań, które nie goją się prawidłowo lub towarzyszy im gorączka i obrzęk węzłów chłonnych, warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Wczesna reakcja pozwala uniknąć rozwoju pełnoobjawowej choroby i ewentualnych powikłań.
Sprawdź także:
